Tại I Rắc: Năm 1936, trong các cuá»™c khai quáºt má»™t ngôi làng cổ 2000 năm tuổi ở phía Äông Ai Cáºp vài trăm km, ngày nay thuá»™c I Rắc, những ngÆ°á»i công nhân Ä‘ã khám phá ra những bình gốm nhá» kỳ lạ. Những bình này có chứa các trụ đồng được ngâm trong má»™t loại dung dịch Ä‘ã Ä‘ông đặc, gắn vào bình bằng nhá»±a Ä‘Æ°á»ng, được định niên vào khoảng từ năm 248 trÆ°á»›c công nguyên đến 226 sau công nguyên. Trong số này có má»™t bình bằng đất nung cao 6 inch, màu vàng sáng có chứa má»™t trụ đồng kích thÆ°á»›c 5 inch chiá»u dài x 1,5 inch Ä‘Æ°á»ng kính tiết diện. Ở giữa các trụ bằng đồng là má»™t lõi thép cÅ©ng được gắn vào bằng keo nhá»±a Ä‘Æ°á»ng. Nhà khảo cổ há»c nổi tiếng ngÆ°á»i Äức Wilhelm Konig, Ä‘ã kiểm tra mẫu váºt và Ä‘Æ°a ra má»™t kết luáºn Ä‘áng ngạc nhiên : cái bình gốm này không có gì khác hÆ¡n chính là má»™t pin Ä‘iện thá»i tiá»n sá». Pin Ä‘iện tiá»n sá», được trÆ°ng bày tại Viện bảo tàng Baghdad Pin Ä‘iện tiá»n sá» tại viện bảo tàng Bát Äa, cÅ©ng giống nhÆ° những bình pin gốm khác được Ä‘ào lên, tất cả Ä‘á»u được định niên từ năm 240 TCN đến năm 226 sau công nguyên trong thá»i chiếm Ä‘óng của đế chế Parthi. Tuy nhiên, tiến sÄ© Konig còn phát hiện được những bình đồng mạ bạc khác trong viện bảo tàng Bát Äa, được khai quáºt từ những vùng đất cổ của ngÆ°á»i Sumer ở miá»n Nam I Rắc, qua giám định niên đại cho thấy ít nhất có từ 2500 năm trÆ°á»›c công nguyên. Khi những cái bình này được dùi nhẹ vào, má»™t lá»›p gỉ đồng tách ra từ bá» mặt, có đặc Ä‘iểm của má»™t váºt được mạ Ä‘iện bạc lên má»™t váºt bằng đồng. Äiá»u này làm ta không thể không nghÄ© rằng những ngÆ°á»i Pathi Ä‘ã thừa kế những Pin này từ ná»n văn minh Sumer, má»™t trong những ná»n văn minh sá»›m nhất được biết đến. Vào năm 1940, Willard F.M. Gray, má»™t kỹ sÆ° từ General Electric High Volatage Laboratory tại Pittsfield, Massachusetts, Mỹ, Ä‘ã Ä‘á»c những lý luáºn của Konig. Dùng những bản vẽ và các chi tiết được cung cấp bởi nhà khoa há»c há»a tiá»…n ngÆ°á»i Äức Willy Ley, Gray Ä‘ã làm ra má»™t bản sao từ Pin này. Dùng dung dịch Äồng Sunphát, nó cho má»™t dòng Ä‘iện khoảng ná»a vôn. Vào tháºp ká»· 70 thế ká»· trÆ°á»›c, Nhà Ai Cáºp há»c ngÆ°á»i Äức, Arne Eggebrecht Ä‘ã làm ra má»™t bản sao của Pin Bát Äa và dùng dung dịch nÆ°á»›c nho ép nguyên chất mà ông phá»ng Ä‘oán những nhà khoa há»c tiá»n sá» Ä‘ã dùng. Bản sao này Ä‘ã sinh ra dòng Ä‘iện 0,87V. Ông Ä‘ã dùng dòng Ä‘iện này để mạ vàng cho má»™t bức tượng bằng bạc. Thí nghiệm này Ä‘ã chứng minh rằng những Pin Ä‘iện Ä‘ã được sá» dụng khoảng 1800 năm trÆ°á»›c khi viên Pin đầu tiên được phát minh bởi Alessandro Volta năm 1799. CÅ©ng dá»… nháºn thấy việc sá» dụng những pin tÆ°Æ¡ng tá»± có thể Ä‘ã được những ngÆ°á»i Ai Cáºp cổ đại biết đến, nÆ¡i mà vài mẫu váºt vá»›i dấu vết mạ Ä‘iện những kim loại quý được tìm thấy tại nhiá»u địa Ä‘iểm khác nhau. Có vài khám phá dị thÆ°á»ng từ nhiá»u vùng khác nhau, cho phép khẳng định Ä‘iện Ä‘ã được sá» dụng trong má»™t quy mô lá»›n. Äèn Ä‘iện thá»i tiá»n sá» Má»™t chi tiết chủ chốt của luáºn Ä‘á» Ä‘iện tiá»n sá» này là quả tháºt má»™t số thứ Ä‘ang bị thất lạc. Äó là câu đố mà các sách khoa há»c thÆ°á»ng thức phải đầu hàng. Bồ hóng. Hầu hết trong số nhiá»u ngàn ngôi má»™ và kim tá»± tháp không có dấu vết nhá» nào của bồ hóng trên tÆ°á»ng, nhÆ° cách giải thích của tác giả luáºn Ä‘á», mặc dù rất nhiá»u trong các ngôi má»™ cổ này khắc đầy các bức há»a tiết sinh Ä‘á»™ng nhiá»u màu sắc. NhÆ°ng những nguồn ánh sáng thô sÆ¡ của ngÆ°á»i Ai Cáºp cổ Ä‘ã biết (nến, Ä‘èn dầu, vv…) Ä‘á»u gây ra nhiá»u bồ hóng và tiêu thụ ôxi. NhÆ° váºy, làm thế nào những ngÆ°á»i Ai Cáºp cổ lấy ánh sáng? Má»™t vài nhà duy lý cho rằng há» Ä‘ã dùng gÆ°Æ¡ng phản chiếu ánh mặt trá»i, nhÆ°ng chất lượng của những cái gÆ°Æ¡ng đồng mà ngÆ°á»i Ai Cáºp cổ Ä‘ã dùng không thể dùng cho việc này được. |